Kalp Krizinde İlk Yardım Nasıl Olmalı?

Kalp krizi, kalbi besleyen damarların aniden tıkanması sonucu ortaya çıkan ve acil müdahale gerektiren hayati bir durumdur.

Kriz anında doğru ve zamanında yapılan ilk yardım, kalpte oluşacak hasarı en aza indirerek kişinin hayatta kalma şansını önemli ölçüde artırabilir.

Samsun gibi büyük şehirlerde acil durum ekiplerine ulaşım hızlı olsa da, ambulans gelene kadar geçen ilk dakikalar “altın dakikalar” olarak kabul edilir ve bu sürede yapılacaklar kritiktir.

Kalp Krizi Nedir?

Kalp krizi (miyokard enfarktüsü), kalbin kendisini besleyen koroner atardamarlardan birinin kan pıhtısı ile aniden tıkanması sonucu, o damarın beslediği kalp kası bölgesinin oksijensiz kalarak kalıcı olarak hasar görmesidir.

Oksijensiz kalan kalp kası hücreleri ölmeye başlar ve bu durum, kalbin pompalama fonksiyonunu bozar.

Kalp Krizi Belirtileri Nelerdir?

Kalp krizi belirtileri kişiden kişiye değişebilse de en sık görülenler şunlardır:

• Göğüs Ağrısı: Genellikle göğsün ortasında hissedilen, baskı, sıkışma, ağırlık veya yanma şeklinde tarif edilen bir ağrıdır. Bu ağrı 30 dakikadan uzun sürer ve dinlenmekle geçmez.
• Yayılan Ağrı: Göğüsteki ağrı; sol kola, boyuna, çeneye, omuzlara veya sırta doğru yayılabilir.
• Nefes Darlığı: Ağrıya eşlik eden veya tek başına görülebilen, ani başlayan nefes almada güçlük.
• Soğuk Terleme: Vücutta aniden başlayan soğuk ve yapışkan bir terleme.
• Mide Bulantısı ve Kusma: Özellikle kadınlarda ve diyabet hastalarında daha sık görülebilir.
• Baş Dönmesi ve Sersemlik: Tansiyon düşmesine bağlı olarak görülebilir.
• Aşırı Halsizlik ve Ölüm Korkusu: Ani başlayan, açıklanamayan bir yorgunluk ve yoğun endişe hali.

Kalp Krizi Geçiren Kişi Ne Yapmalı?

Eğer bu belirtileri yaşıyorsanız ve yalnızsanız, sakin kalmaya çalışarak şu adımları izleyin:

• Hemen 112’yi Arayın: Vakit kaybetmeden acil yardım isteyin. Belirtilerinizi net bir şekilde anlatın.
• Hareketsiz Kalın: Oturun ve arkanıza yaslanın. Yarı oturur pozisyon (dizler bükük, sırt destekli) kalbin yükünü azaltmak için en ideal pozisyondur. Kesinlikle ayakta durmayın, yürümeyin veya merdiven çıkmayın.
• Sıkı Giysileri Gevşetin: Kravat, gömlek yakası gibi sıkı giysileri gevşeterek daha rahat nefes almanızı sağlayın.
• Aspirin Çiğneyin: Doktorunuz daha önce kullanmamanızı söylemediyse ve alerjiniz yoksa, 1 adet (yaklaşık 300 mg) aspirini çiğneyerek yutun. Aspirini çiğnemek, kana daha hızlı karışmasını sağlar ve pıhtının büyümesini yavaşlatabilir.
• Kapıyı Açık Bırakın: Yardım ekiplerinin size daha kolay ulaşabilmesi için bulunduğunuz yerin kapısını aralık bırakın.

Kalp Krizinde İlk Yardım Nasıl Olmalı?

Eğer yanınızdaki bir kişi kalp krizi geçiriyorsa, ilk yardım uygulamaları hastanın bilincinin açık olup olmamasına göre değişir.

Hastanın bilinci açıksa:

• Derhal 112 Acil Servisi Arayın: Sakin bir şekilde durumu ve adresinizi bildirin. Telefonu hoparlöre alarak acil servis yetkilisinin yönlendirmelerini dinleyin.
• Hastayı Sakinleştirin ve Hareketsiz Tutun: Hastayı paniğe kapılmaması için sakinleştirmeye çalışın. Onu yürümesine veya hareket etmesine izin vermeden, yarı oturur pozisyonda (dizleri bükük, başı ve omuzları yastıkla desteklenmiş) dinlenmesini sağlayın. Bu pozisyon solunumu kolaylaştırır ve kalbin yükünü azaltır.
• Giysilerini Gevşetin: Rahat nefes alabilmesi için yakasını, kemerini veya sıkı giysilerini gevşetin.
• Ortamı Havalandırın: Oksijen alımını kolaylaştırmak için cam ve pencereleri açın.
• Aspirin Verin: Hastanın bilinci yerindeyse, çiğnemesi için bir adet aspirin verin (eğer alerjisi yoksa veya doktoru tarafından yasaklanmadıysa).
• İlaçlarını Sorun: Eğer kullanması gereken bir kalp ilacı (örneğin dil altı tableti) varsa, ilacını almasına yardımcı olun.
• Yiyecek ve İçecek Vermeyin: Kesinlikle hiçbir şey yedirip içirmeyin.
• Yanında Kalın: Ambulans gelene kadar hastanın yanında kalarak ona moral verin ve durumunu sürekli kontrol edin.

Hastanın kalp atışı yoksa:

Eğer hastanın bilinci kapanır, nefes alıp vermesi durur ve nabzı alınamazsa, bu kalbinin durduğu anlamına gelir. Bu durumda derhal Temel Yaşam Desteği’ne (Kalp Masajı ve Suni Solunum) başlanmalıdır.

Kalp Masajı Nasıl Yapılır?

Kalp durduğunda, beyin ve diğer hayati organlara kan pompalamak için kalp masajı hayati önem taşır.

• Konumu Belirleyin: Hastayı sert bir zemine (zemin, parke gibi) sırt üstü yatırın. Yanına diz çökün.
• Ellerinizi Yerleştirin: Göğüs kemiğinin (iman tahtası) alt yarısını, yani göğsün tam ortasını bulun. Bir elinizin topuğunu bu noktaya yerleştirin. Diğer elinizi bu elin üzerine kenetleyin ve parmaklarınızı hastanın göğsüne değdirmeden yukarı kaldırın.
• Pozisyon Alın: Kollarınızı dik tutarak (dirsekleri bükmeden) omuzlarınızla elleriniz aynı hizada olacak şekilde hastanın üzerine doğru eğilin. Gücü kollarınızdan değil, omuz ve sırtınızdan almalısınız.
• Baskı Uygulayın: Göğüs kafesini yaklaşık 5 cm çöktürecek şekilde ritmik ve güçlü bir şekilde baskı uygulayın. Bu işlemi dakikada 100-120 bası hızında yapın. (Bee Gees grubunun “Stayin’ Alive” şarkısının ritmi bu hız için iyi bir kılavuzdur).
• İşleme Devam Edin: Her 30 kalp masajından sonra, eğer eğitimini aldıysanız 2 kurtarıcı nefes verin. Eğer suni solunum eğitimi almadıysanız veya yapmak istemiyorsanız, sadece kalp masajına kesintisiz olarak devam edin.

Ne Zaman Durmalı? Sağlık ekipleri gelene kadar veya hasta hareket etmeye, öksürmeye veya normal nefes almaya başlayana kadar kalp masajına ara vermeden devam edin. Bu işlem çok yorucudur, eğer yanınızda başka bir ilk yardımcı varsa 2 dakikada bir değişerek yapın.

Sonuç

Sonuç olarak, kalp krizi anında atılacak doğru adımlar, hayat ile ölüm arasındaki ince çizgiyi belirleyebilir.

112’yi aramak, hastayı sakin tutmak ve gerektiğinde kalp masajına başlamak gibi temel ilk yardım bilgileri, profesyonel ekipler gelene kadar geçen “altın dakikaları” en verimli şekilde kullanmamızı sağlar. Bu bilgi, her bireyin sahip olması gereken bir vatandaşlık sorumluluğudur.

Ancak unutulmamalıdır ki, ilk yardım hayat kurtarıcı bir başlangıçtır. Kriz atlatıldıktan sonraki süreç, yani hastanın tedavi ve rehabilitasyonu, en az ilk müdahale kadar önemlidir.

Bu aşamada, hastanın gelecekteki yaşam kalitesini belirleyecek ve tekrar bir kriz yaşanmasını önleyecek tedavi planını oluşturacak olan, alanında uzman bir Samsun Kalp Doktoru‘dur.

İlk yardım bilmek hayat kurtarır, uzman bir hekime başvurmak ise sağlıklı bir geleceği güvence altına alır.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

Kalp krizi şüphesinde her zaman aspirin verilmeli mi?

Genellikle evet. Hastanın bilinci açıksa, aspirine karşı bilinen bir alerjisi yoksa veya doktoru tarafından kan sulandırıcı kullanması yasaklanmamışsa, bir adet (300 mg) aspirini çiğnetmek pıhtının büyümesini yavaşlatarak fayda sağlar. Ancak şüphe durumunda 112 operatörünün yönlendirmesine uymak en doğrusudur.

Belirtiler hafifse, ambulans çağırmadan önce biraz beklemek doğru mu?

Kesinlikle hayır. Kalp krizinde her dakika, kalp kasında geri döndürülemez hasar anlamına gelir. Belirtiler hafif veya gelip geçici gibi görünse bile, şüphelenildiği anda vakit kaybetmeden 112 Acil Servis aranmalıdır. Erken müdahale hayat kurtarır.

Kalp masajı (CPR) yapmayı bilmiyorum. Yanlış yapmaktan korkuyorum, ne yapmalıyım?

Hiçbir şey yapmamak, her zaman en kötü seçenektir. Kalp durduğunda, sadece göğüs basısı uygulamak bile (suni solunum yapmadan), beyne ve diğer organlara kan gitmesini sağlayarak hayatta kalma şansını artırır. 112’yi aradığınızda, telefondaki yetkili size doğru kalp masajı için adım adım talimat verecektir. Onların yönlendirmelerini takip edin.

Kalp krizi geçiren kişiye su veya başka bir yiyecek/içecek verebilir miyim?

Hayır. Hastanın yutma güçlüğü olabileceği veya acil bir operasyon gerekebileceği için boğulma ve diğer komplikasyon risklerine karşı kesinlikle hiçbir şey yedirip içirilmemelidir. Sadece doktorun önerdiği dil altı hapı veya aspirin gibi ilaçlar verilebilir.

Bir kişinin kalp krizi mi yoksa panik atak mı geçirdiğini nasıl anlarım?

Belirtiler (göğüs ağrısı, nefes darlığı, terleme) çok benzer olabildiği için bir ilk yardımcının bunu ayırt etmesi neredeyse imkansızdır. Kural basittir: Her zaman en kötü senaryoyu düşünerek hareket edin. Şüphe duyduğunuz her durumu kalp krizi olarak kabul edip derhal 112’yi arayın.